MİRAS HUKUKUNA DAİR BİLİNMESİ GEREKENLER..
Miras Hukukunu Başlıca Konuları;
1. Mirastan mal kaçırma (muris muvazaası) davası,
2. Vasiyetname ve mirasçı tayini sözleşmesi düzenleme,
3. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi düzenleme,
4. Terekeyle ilgili her türlü tespit, defter tanzimi ve taksim davaları,
5. Mirasta tenkis davası,
6. Mirasta mal paylaşımı ve saklı payın korunması davası,
7. Muvazaalı (danışıklı) miras hukuku işlemlerine karşı iptal davaları,
8. Mirasçıların miras talebine veya reddine (reddi miras) ilişkin her türlü dava.
MİRAS HUKUKU
Miras, bir kimsenin ölümünden sonra aktif ve pasifleriyle birlikte tüm malvarlığının mirasçılara geçmesini ifade etmektedir. Buna göre mirasın intikalinde kişinin mevcut malvarlığı ile borçları da mirasçılara geçmektedir. Miras hukuku ise kişinin mirasının hangi şartlarda geçeceğiyle ilgilenir miras avukatları miras hukuku mevzuatına hakim, müvekkilleri bu alanda bilgilendiren ve oluşabilecek hak kayıplarını öngörüp engellemeyi hedefleyen avukatlardır. Yalnızca mirasın paylaşımı ile değil, vasiyetnamenin hazırlanması gibi hususlarda da müvekkillerine yol gösterir.
Miras Hukuku Hangi Davaları Kapsar?
Miras hukuku miras hukukuna dair birçok davaya bakmaktadır. Bu davaları tapu iptal davası, tenkis davası, reddi miras davası, ortaklığın giderilmesi davası, muris muvazaası davası, mirasçılık belgesinin iptali davası olarak saymak mümkündür. Miras davası bunların yanında vasiyetnamenin düzenlenmesi, iptal edilmesi, mirastan feragat sözleşmesi hazırlama, ölünceye kadar bakma sözleşmesi düzenlenmesi ve incelenmesi işlemlerinde hukuki danışmanlık ve dava takibi yapmaktadır.
Muris muvazaası mirastan mal kaçırma olarak tanımlanabilir. Bu dava türü bir anlamda tapu iptal ve tescil davasını da bünyesinde barındırmaktadır. Zira tapu iptal davası miras bırakanın hayatta olduğu sürede yapmış olduğu hileli devir işlemleri için açılmaktadır.
Tenkis davası mirasçının mirastaki saklı payında yaşamış olduğu kayıplar için açılacaktır. ( Daha detaylı bilgi için tenkis davası adlı makalemizi okuyabilirsiniz)
Reddi miras davası mirasın reddi amacıyla açılmaktadır. Burada daha çok miras bırakanın borca batmış olması sebebiyle reddi miras söz konusu olmaktadır.
Ortaklığın giderilmesi davası, diğer adıyla izale-i şuyu miras paylaşımında mirasçıların uzlaşmazlığa düşmeleri halinde gerekli olmaktadır. ( Daha detaylı bilgi için Ortaklığın Giderilmesi Davası adlı makalemizi okuyabilirsiniz)
Mirasçılık belgesinin iptali davasında mirasçılar hatalı ve yanlış olarak düzenlenmiş olan mirasçılık belgesinin iptal edilmesini istemektedir. Yeniden düzenlenmesi talebinde bulunmaları da mümkündür.
Miras Hukuku ve Mirasta Mal Paylaşımı Usulü
“Miras paylaşımı nasıl olur?” miras avukatlarının sıklıkla karşılaştığı sorulardan bir tanesidir. Miras paylaşımı işlemi miras bırakanın vasiyetname bırakıp bırakmadığı hususuyla yakından ilgilidir. Eğer miras bırakan tarafından yasal şartlara uygun düzenlenmiş bir vasiyetname bırakılmış ise miras paylaşımı buna uygun yapılmalıdır. Ancak burada saklı paylara uygun bir paylaşım yapılması gerekliliği unutulmamalıdır. Miras bırakan bir vasiyetname düzenlememiş ise mirasın dörtte biri sağ olan eşine, dörtte üçü ise çocuklarına paylaştırılacaktır.
Miras paylaşımında anlaşmazlık ortaya çıktığında miras na ihtiyaç duyulmaktadır. Miras davalarına bakan avukatlar böyle bir anlaşmazlık söz konusu olduğunda ilk olarak uyuşmazlığın mahkemeye taşınmadan nasıl çözülebileceğinin cevabını arar. Miras paylaşımında anlaşmazlık çıktığında miras ile çalışmak müvekkilin uzun bir yargılama sürecini başlatmasını önleyecek ve çözümün daha hızlı gerçekleşmesini sağlayacaktır.
Miras Sözleşmeleri ve Miras Hukuku
Miras hukuku mirastan doğan uyuşmazlıklara dayalı davaların yanında birçok sözleşmeyi de kapsamaktadır. Bu sözleşmeler mirastan feragat sözleşmesi, miras taksim sözleşmesi, mirasçılıktan çıkarma sözleşmesidir. Mirastan feragat sözleşmesi mirasçının mirasbırakanın ölümünden sonra kendisine intikal edecek olan mirastan tamamen yahut kısmen vazgeçmesidir.
Miras taksim sözleşmesini ise mirasçılar arasında payların oluşturulması ve fiilen alınması şeklinde tanımlamak mümkün olacaktır. Miras taksim sözleşmesi miras üzerinde müşterek mülkiyetle hak sahibi olan mirasçıların tasarruf yetkisini kullanabilmeleri amacıyla düzenlenmektedir.
Mirasçılıktan çıkarma sözleşmesi TMK’da belirlenen sınırlı hallerde düzenlenebilecektir. Bu hallerin varlığı halinde düzenlenerek mirasçılıktan çıkarılan kimse artık mirastan pay alamayacak ve tenkis davası açamayacaktır. Bu sözleşmelerin hazırlanması miras kadar önemli bir hukuki hususta miras ndan yardım alarak gerçekleştirilmelidir.
Miras ile yakından ilgili olan ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile vasiyetnamenin hazırlanması ve iptali konularında da miras na danışmak sözleşmelerin hukuki geçerliliği bağlamında faydalı olacaktır.
Vasiyetnamenin İptali Davası
Vasiyetnamenin iptali davası miras bırakanın ölümünden sonra geçerlilik şartlarına aykırı düzenlenen vasiyetnamenin geçmişe etkili olarak iptal edilmesi amacıyla açılmaktadır. İlgililer irade sakatlığı, ehliyetsizlik, hukuka veya ahlaka aykırılık, şekle aykırılık sebeplerinden birinin varlığı halinde vasiyetnamenin iptalini talep edebilir.
Vasiyetnameyi düzenleyen mirasbırakanın ehliyetsizliği ileri sürülerek bu dava açılmışsa tarafların iddiasını tanık beyanları, sağlık raporu gibi delillerle desteklemesi gerekmektedir. Mirasbırakanın ehliyet durumu, vasiyetnameyi düzenlediği tarih göz önünde tutularak belirlenecektir.
Vasiyetnamenin iptali sebeplerinden olan irade sakatlığı; yanılma, aldatma, korkutma veya zor kullanmayı ifade etmektedir. Vasiyetnamenin bu hallerden birinin varlığı ile hazırlanması iptale tabidir.
Miras bırakan vasiyetnamesini düzenlerken kanuna ve ahlaka aykırı hükümler getiremez. Aksi davranış, vasiyetnamenin iptali davası yoluyla ilgili hükümlerin iptali sonucunu doğuracaktır.
Miras bırakanın vasiyetnamesini, düzenlediği tarihte yürürlükte olan kanunlarda belirlenmiş şekil şartlarına uygun olarak yapması gerekmektedir. Şekil şartlarına aykırılık iptale tabidir.
Miras Sebebiyle İstihkak Davası
Tereke, miras bırakanın ölümünden sonra kanun gereği kendiliğinden miras bırakana geçer. Ancak mirasçıların zilyetliğinden önce terekenin tamamı ya da bir kısmı haksız olarak üçüncü bir kimseye geçmiş olabilir. Üçüncü kişinin haksız ele geçirme işlemi miras bırakanın ölümünden sonra gerçekleşebileceği gibi miras bırakan hayattayken olması da mümkündür. Böyle bir durumun varlığı halinde mirasçılar, terekenin tamamı ya da bir kısmını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı miras sebebiyle istihkak davası açacaktır. Miras sebebiyle istihkak davasında amaç mirasçının üstün hakkını ileri sürerek malının geri verilmesini sağlamaktır. Bu davada davacı zilyet olmayan mirasçı, davalı ise mirasçı olmayan zilyettir. Miras sebebiyle istihkak davası miras bırakanın ölümünden sonra açılacaktır.
Mirastan Çıkarma Nasıl Yapılır?
Miras hukukunda kural olarak miras bırakan dahi mirasçıların saklı paylarına müdahale edememektedir. Fakat bu kuralın bir istisnası mirastan çıkarma işlemidir. Mirastan çıkarma, miras bırakanın yaşarken yapmış olduğu bir ölüme bağlı tasarrufla saklı paylı mirasçılarının terekeden faydalanmalarını önleme işlemidir. Mirasçılıktan çıkarma işlemi belirtildiği üzere ölüme bağlı tasarrufla yapılabilecek olup çoğunlukla vasiyetnamede gerçekleştirilmektedir. Ancak mirastan çıkarmanın geçerli olabilmesi için miras bırakanın mirastan çıkarma sebeplerini belirtmesi gerekmektedir. Kanuna göre saklı paylı mirasçılar ancak şu iki halde mirasçılıktan çıkarılabilecektir:
1-Mirasçının miras bırakanın kendisi veya yakınlarına karşı ağır bir suç işlemesi,
2-Mirasçının miras bırakanın kendisi veya aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemesi.
Bu düzenlemenin yanında kanun koyucu borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarmayı da mümkün kılmıştır. Buna göre miras bırakan hakkında borç ödemekten aciz belgesi bulunan altsoyunu mirasçılıktan çıkarabilecektir. Fakat bu halde saklı payın tamamı değil yalnızca yarısı için çıkarma mümkündür. Miras bırakanın bu yarıyı da mirastan çıkarılan altsoyun doğmuş veya doğacak çocuklarına özgülemesi gerekmektedir.
Yurtdışından Miras Kaldığında Ne Yapılmalı?
Yurt dışından miras kalması halinde mirasa hangi ülke kanunların uygulanacağı mirasçıların merak ettiği konulardandır. Ülkemizde bu husus kendisini özellikle Almanya’dan miras kalması halinde göstermektedir. Böyle bir durumda mirasa sahip olabilmeniz için veraset ilamı adı verilen belgenin olması gerekmektedir. Veraset ilamı miras bırakanın mirasçılarını tespit eden resmi bir belgedir. Veraset ilamının hangi ülkeden alınacağı hususu ise Almanya ile Türkiye arasında imzalanan Konsolosluk Anlaşmasının ekinde düzenlenen Veraset Anlaşmasında cevabını bulur. Almanya’dan miras kaldığında bakılacak olan bu anlaşmada mirasın taşınır veya taşınmaz olmasına göre ikili bir ayrıma gidilmiştir. Mirasbırakan Almanya’da taşınır mallardan oluşan bir tereke bırakmış ise Türkiye’den alınan veraset belgesi geçerli olacaktır. Fakat taşınmaz bırakmış ise mirasçıların Almanya’dan Alman veraset ilamı alması gerekecektir. ( Örnek veraset ilamı için tıklayabilirsiniz)
Bana Miras Kaldı, Ne Yapmalıyım?
Miras bırakanın ölümünden sonra miras bırakanın yerleşim yerinde açılır. Size miras kaldı ise miras bırakanın ölümünden sonra terekeye sahip olabilmek için mirasçılık belgesi olarak bilinen veraset ilamı almanız gerekmektedir. Veraset ilamı miras kalan taşınmaz malların mirasçılara tapu kütüğünde intikal edilebilmesi için gereklidir. Mirasçılık belgesi mirasçılardan biri sulh hukuk mahkemesine başvuru yoluyla alınacaktır.
Ülkemizde miras sebebiyle çıkan uyuşmazlıkların sayısı oldukça fazladır. Bu uyuşmazlıkların hızlı ve etkili bir şekilde çözülebilmesi için hukuki bilgi birikimine sahip avukatlardan danışmanlık alınması gerekmektedir. Yurtdışından miras kaldığında yürütülmesi gereken işlemler ise miras kalan ülkenin hukukuna göre değişiklik gösterebilecektir. Bu sebeple miras hukuku alanında deneyimli uluslararası mevzuata da hakim bir miras na danışmak hak kayıplarının önüne geçebilmek bakımından faydalı olacaktır.
Miras Hukuku ile Mirasta Saklı Pay Hesaplaması
Saklı pay düzenlemesiyle kanun koyucu yasal mirasçıların paylarına karşı haksız müdahalenin önlenmesini amaçlamıştır. Bu düzenleme ile miras bırakan saklı paylara dokunmama şartıyla malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunabilecektir. Eğer miras bırakan bu yasal şarta aykırı davranmış ve tasarruf özgürlüğünü saklı paylara dokunarak aşmış ise tenkis davası açılması gerekecektir. Tenkis davası miras bırakanın saklı paylara yapmış olduğu tecavüzün giderilmesi için açılmaktadır.
Saklı pay oranları TMK 506.maddede belirlenmiştir. Buna göre saklı pay altsoy için yasal mirasın yarısı, ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri, sağ kalan eş için yasal miras payının dörtte üçüdür. Mirasta saklı pay altsoyun olup olmamasına göre hesaplama tarzı değişebileceği için uzman desteği alınmalıdır.
Muris Muvazaası ve Miras Hukuku
Muris muvazaası belli amaçlarla mirastan mal kaçırma işlemidir. Muris muvazaası uygulamada çoğunlukla miras bırakanın satış olarak gösterdiği bir hukuki işlemin aslında bağışlama olması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Miras bırakan muvazaa eylemiyle diğer mirasçıları mirastan mahrum bırakmaktadır. Bu durumda miras bırakanın davranışının hileli olduğu aşikardır.
Muris muvazaasının varlığı halinde tüm mirasçıların satışın muvazaalı olduğunu ileri sürerek muris muvazaası davası açmaları mümkündür. Bu durumda tapu iptal ve tescil işlemi yapılmalıdır. Söz konusu düzenlemeyle amaçlanan mirasçıların miras haklarının korunmasıdır. Mirasçıların haklarının korunması bağlamında yapması gereken muvazaalı işlem öğrenildiğinde miras na danışmak olmalıdır. Dava sürecinin yakından takibi ve hızlı ilerlemesi bakımından miras avukatları ile çalışmak faydalı olacaktır.
Mirasta Tenkis Nasıl Yapılır?( Daha detaylı bilgi tenkis davası adlı makalemizi okuyabilirsiniz)
Mirasta tenkisi anlayabilmek için öncelikle birtakım başka kavramlardan bahsetmek gerekmektedir. Bunlardan ilki tasarruf yetkisi olacaktır. Kişiler sahip oldukları hakları hukuka ve ahlaka uygun bir şekilde istedikleri gibi kullanarak hukuki işlem yapabilirler. Buna tasarruf yetkisi denir. Miras ise ölüme bağlı bir tasarruftur. Kişiler hayattayken mal varlığının paylaşımı için tasarruf yetkisini ölümden sonra sonuç doğurmak üzere kullanabilir. Ancak bu tasarruf yetkisi de kanunla sayılan belirli durumlarda sınırlandırılmıştır. Kişinin henüz hayattayken yaptığı tasarruflarla kanunda sayılan saklı pay mirasçılarının hakkı üzerinde haksız bir tasarrufta bulunulmuşsa; mirasçılar hak yoksunluklarını gidermek amacıyla tenkis davası açabilmektedir. Bu davada amaç miras bırakanın tasarrufta bulunabileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisidir.
Tenkis davasının açılabilmesi için mirasın gün yüzüne çıkması haliyle miras bırakanın ölmüş olması gerekmektedir. Miras bırakan sağ iken tenkis davası açılamaz. Kanuna göre tenkis davasının açılmasından sonra mirasçılara, ölüme bağlı tasarrufla yapılan ve tasarruf edilebilir kısmı aşan kazandırmaların, mirasçıların saklı paylarını aşan kısmı orantılı olarak tenkis edilecektir. Dava sonucu ortaya çıkacak yeni paylaşım yapılan tasarruf ile miras bırakanın neyi arzuladığının anlaşılamaması durumunda sadece paylaştırma kurallarına göre paylaştırılacaktır. Dava, mirasın ortaya çıkmasından itibaren on yıl saklı payının zedelendiğinin öğrenilmesinden itibaren bir yıl içinde açılmak zorundadır. Aksi takdirde dava açma hakkı düşecektir. Görevli mahkeme ise asliye hukuk mahkemesidir.
Veraset İlamı ve Miras Hukuku ile Sürecin Hızlandırılması
Veraset ilamı yeni adıyla mirasçılık belgesi ile ölenin yakınlarının resmi mercilere başvurması ile miras üzerinde hak sahibi kimselerin belirlenmesi ve malvarlığının bu kimselere geçirilmesini sağlanmaktadır.
Mirasçılık belgesinin nereden alınacağı mirasçı sayısına göre değişiklik göstermektedir. Eğer mirasçı sayısı oldukça az ve herhangi bir karmaşıklık bulunmuyorsa noterden alınabilecektir. Ancak kalabalık mirasçı grubu söz konusu olduğunda sulh hukuk mahkemesinden alınmaktadır. Noterde alınacak mirasçılık belgesi için mirasçılar arasında anlaşmazlık bulunmaması gereklidir. Aksi halde işlem mahkemeye taşınacaktır.
Mirasçılık belgesi alma süresi sulh hukuk mahkemesinin iş yüküne ve hukuki prosedürlerin doğru ilerletilmesine bağlı olarak değişebilecektir. Kişiler başvuruyu kendileri yaptığında genellikle 3-4 ay sürmektedir. Avukat Hasan Basri Sarı miras avukatları müvekkillerine 1-2 haftalık süreçde veraset ilamını sulh hukuk mahkemesinden alabilmektedir.
Tereke Davası ve Terekenin Açılmasında Miras Hukukunun Görevi
Tereke miras bırakandan kalan her şeyi ifade etmektedir. Mirasbırakanın ölümünden sonra tereke açılacak ve mallar tespit edilecektir. Tereke davası ise miras bırakandan kalanların tespit edilememesi halinde, miras bırakanın mevcut malvarlığı ile borçlarının öğrenilebilmesi için açılmaktadır. Böylece mirasçılardan her biri tespit edilen terekenin paylaştırılmasını talep edebilecektir. Fakat terekenin paylaştırılması konusunda mirasçılar arasında çıkan uyuşmazlıkların mahkeme nezdinde çözüme kavuşturulması uzun ve zorlu bir süreç olacaktır. Bu anlamda mirasçılar hak kayıpları yaşamadan miras hukuku ile iletişime geçerek mirasın paylaştırılmasını yargı yoluna başvurmadan kolayca çözebilecektir.
Reddi miras yani mirasın reddi, mirasçıların mirasbırakanın ölümünden sonra mirası reddetmeleri anlamına gelmektedir. Kural olarak miras bırakanın ölümü ile miras mirasçılara intikal edecektir. Bu sebeple mirası reddetmek isteyen mirasçının reddi miras davası açması gerekmektedir. Mirasın reddi davası ile mirasçı mirasın hem malvarlığı değerini hem de miras bırakanın borçlarını reddetmiş sayılmaktadır. Reddi miras davasının miras bırakanın ölümü ile birlikte mirasçı olduklarını öğrendikleri tarihten 3 ay içerisinde açmaları gerekmektedir.
Miras Hukukunda Miras Davası Ne Kadar Sürer?
Miras davası ne kadar sürer? Miras davası süresinde miras hukuku ne kadar rol oynar? Bu sorular ülkemiz vatandaşlarının hemen hepsinin merak ettiği sorulardandır. Çünkü miras hukuku diğer hukuk dallarının aksine her bireyin bir gün ilgilenmesi gereken, bilgi sahibi olmasını gerektiren bir alandır.
Miras davaları ne kadar sürer sorusunu kesin bir süre belirterek yanıtlamak imkansızdır. Davanın türü, hangi yer mahkemesinde açılacağı, davanın açıldığı mahkemenin iş yükü, bireyin bir miras hukuku ile çalışıp çalışmadığı gibi hususlar dava süresinin belirlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bunun için davaların ortalama olarak 1-2 yıl sürdüğünü söylemek yanlış olmayacaktır. Ancak belirtmek gerekir ki miras davası ile çalışmak dava sürecinin hızlanmasında etkili olacaktır. Örneğin dava süresi 1 yıla kadar inebilecektir. Zira miras hukuku açılacak dava türü hakkında bilgili, tecrübe sahibi olacaktır. Bu anlamda hukuki prosedüre uygun olarak faaliyet yürütecek ve belgelerin eksik ya da yanlış olması gibi süreci uzatacak işlemlerin varlığını engelleyecektir.
